Ghana II

Het eten in Ghana is prima, lekker, maar niet speciaals. We worden bijna continu bedrogen wat prijzen betreft. Koffie en thee is hier niet te vinden en brood komt in de vorm van een droge baksteen. Soms wordt het brood met een doekje geboend, misschien omdat de schimmel er makkelijk vat op heeft. Jolof is gebakken rijst in tomatensaus, kinki gestoomde maïsmeel en verre van kinki.

Again in Dutch, next post will be in English – Van 26 maart tot en met 9 april 2013

Er is een overvloed aan avocado’s en wanneer we vreselijk afgezet worden door een stel kinderen en Oliver hiermee in debat gaat, draai ik me om ‘forget it,’ argumenteren over een stel avocado’s met kinderen?! Ghana heeft opvallend veel dikke mensen, ook mooie vrouwen met kort geschoren haar. Hun lach sprankelend en uitnodigend ‘listen to me, let me show it,’ spreken hun stemmen wanneer ik vraag naar iets. Regelmatig echter zijn de vrouwen onaardig. Eerst denk ik nog dat het aan mij ligt, een onenigheid is meestal een reactie op de eigen staat van zijn. Maar ik ontdek dat ook Duitse Birgit, die ik in Accra ontmoet, hier vaak last van heeft. Misschien passen wij niet zo in Ghana. Zodra ik haar aankijk, zie ik het vuur in haar ogen fonkelen. Ik mag haar meteen.

Ik vind de Ghanees soms enorm ongeïnteresseerd, er is opvallend regelmatig geen oogcontact als je ze iets vraagt, men groet niet terug maar gilt wel als een doorgeslagen idioot om aandacht wanneer je voorbij fietst! Vaak ontdek ik onverschilligheid. Mannen met status of een bepaalde functie dragen indrukwekkende gewaden die nog het meest op de boubou zoals in Mauritanië gedragen worden. Kortom, Ghana voegt een paar nieuwe facetten toe aan weer een ander Afrikaans land. Maar ben ik daar opgetogen mee? Met verkeer op de snelwegen niet! Ghana showt borden met hoeveel ongelukken er gebeurd zijn, de vele autowrakken ernaast bewijzen het. Men rijdt als een maniak, alsof het een wedstrijd is, en dat is het waarschijnlijk ook. Iets voor Accra word ik bijna geraakt door een minibus, want minibusjes zwieren aan de kant wanneer iemand zwaait of roept. ‘Fuck you,’ roept de bestuurder. ‘Fuck you?’ denk ik en draai om want wie is degene die hier ‘fuck you’ mag zeggen? Niet hij. Ik verschijn aan zijn open raampje en zie hem verschrompelen, niet omdat ik nu zo indrukwekkend eruit zie, maar hij had niet verwacht dat ik terug zou komen, de pitbull in mij ontwaakt zijnde.

De zaligheid van fietsen

Het fietsen gaat in een enorm tempo, want ik ben met een man die op zelf gekozen therapeutische basis fietst. In 7 dagen fietsen we zonder een dag rust te nemen van Abidjan naar Accra, Kokrobite. We slaan hiermee veel mooie natuurbezienswaardigheden over, maar fietsen vind ik zo heerlijk dat het mij gestolen mag worden. Fietsen in deze natuur doet alles voor me en tussen al de ‘ik heb hongers’ en ‘ik ben moe’ en ‘ik heb nú eten nodig’ ligt de heerlijkheid van het doen wat ik doe. Tot we in Kokrobite aankomen, posters langs de kant van de weg geven aan dat we goed zitten: een drietal bijna ontblote dames in niets verhullende bikini’s omringt door drank reclames ‘Miss Whatever’.

Opmerkelijk glimlachende bedenkingen

Ik ben niet laaiend enthousiast over het resort Big Milly’s Backyard, hoewel Engelse Wendy een erg fijn persoon is, is het toeristisch en zijn de prijzen in het restaurant naar verhouding. Toch, niet het gehele verblijf in Kokrobite, 6 nachten voor maar €1.80 per nacht in mijn tent, is onplezierig. Ik slaag erin, hoewel met enige curieuze bezienswaardigheid, thee te brouwen. Zittend op de zanderige grond, voor mijn Primus gasstelletje prepaar ik de heerlijke masala thee wanneer de zon nog doezelt en aarzelend over de palmbomen tot ontwaken komt. Ik zet me neer op een stoel en ben zowaar in staat om te lezen. Als Oliver niet ook een stoel naast me bezet, dan aanschouwen we de vroege, zacht warme ochtend samen. Ik moet glimlachen als ik witte lichamen over het zand voor me zie lopen, niet gewend aan lopen op blote voeten is het alsof zij op hete kolen balanceren. Ik heb bedenkingen als ik een auto zie staan die medicijnen uitdeelt in Afrika, mijn mening helemaal niet positief meer. Bedenkingen bij het zien van de enorme grote Bedfort truck waarmee 15 Ijslanders en Zweden overland gekomen zijn. Ooit een truck om stieren en hengsten te vervoeren, dezelfde route als ik op mijn fiets heb afgelegd. We bekijken de mensen die minder een doorgewinterde reiziger zijn, inclusief de Bedfort truck mannen, die twee emmers water nodig hebben om zich te wassen. Is het mijn arrogantie? Ik merk op dat de lokale mensen in toeristische plaatsen blasé zijn geraakt en ronduit onvriendelijk zijn, en dat toeristen zelf vaak een stalen uitdrukking bezitten, onpersoonlijk overkomen en geen emotie tonen.

De dagen in Kokrobite zijn pal aan het strand, een paar keer ga ik de heerlijke oceaan in. Ik houd me bezig met bezigheden die gedaan horen te worden op een reis zoals deze, alles in de vochtige buitenlucht. Ik ga me pas wassen wanneer de middag ver gevorderd, in een stenen omheining met de hemel als plafond. Ik was mijn kleding onophoudelijk, ik maak wat meer thee, ik eet een ananas, knip mijn teennagels en vijl mijn hielen. Ik maak de fiets schoon en herstel mijn gewassen kleding. Ik epileer mijn wenkbrauwen, schrijf e-mails en zet mijn gedachten en bedenkingen in mijn dagboek. Wanneer ik dan aan het eind van de dag rust ga nemen, een tot de rand gevulde mok masala thee als gezelschap, komt plots Oliver aan fietsen, optimistisch en blij, aan zijn stuur een zakje eten, ons avondeten. Ik schenk hem mijn volle beker masala thee, hij knijpt de zakjes thee uit tot de laatste druppel, zoete ananas en gemberkoekjes erbij. Wat een buitenhuiselijke huiselijkheid. Wat een gevoel van thuis zijn: op het soort camping dat ik verafschuw, in een land waarheen ik niet terug ga komen, met een man niet eeuwig de mijne, maar voor nu even wel.

‘I like your clothing style’, zegt een stalhouder waar ik zakjes water en melk voor de thee koop. Bullshit, denk ik. ‘It’s my sleepingdress,’ zeg ik met een overtuiging zodat hij ook wel begrijpt dat ik niet te versieren ben. Ik mis de jungle waar je altijd een stukje voor jezelf hebt, het is vreemd om geen strand en geen bush voor jezelf te hebben. Het is opeens vreemd en bedrukkend dat zoveel tenten zo dicht op elkaar staan. Ik voel me vreemd omdat ik op deze camping mijn keukentje opzet, alsof ik een kind ben met haar poppenhuisje. Ik voel me vreemd omdat ik niet met Oliver naar de bar ga. Vreemd omdat ik niet jong ben maar wel tussen jeugdige drinkers ben belandt. Of is dat een vooroordeel?

Ik ontmoet Ronald en Jan Paul, twee Nederlandse jongens. Ronald studeert voor dokter en Jan Paul werkt in het Heineken management van Nigeria. Jan Paul verteld me dat het nooit een ideaal moment is om naar Nigeria te gaan, maar nu toch zeker het minst ideale moment. Er zijn vele ontvoeringen en zijn verhalen laten me voor eventjes terug deinzen. Als ik hoor over een in brand gestoken blanke in Calabar, kan ik alleen maar besluiten dat daar een reden voor is geweest. Ronald ontmoet ik wanneer ik heel vroeg in alle rust naar het camping resort restaurant ga om een ontbijt van bonen en paddenstoelen te eten, zijn uitleg op een lang onbeantwoorde vraag eindelijk ingelost. Of verlost, want Ronald legt me enthousiast en urenlang uit over hoe een baarmoeder werkt, iets dat niemand me ooit kon. Hij laat me foto’s zien van de omstandigheden waarin hij baby’s uit moeders trok, letterlijk. Zijn eerste tweeling hier verlost te hebben. Hij laat me foto’s zien van navelbreuken zo groot dat beide handen het niet kunnen omvatten. Zeer slechte hygiënische omstandigheden die ver af staan van de ogen waarmee toeristen dit land bezoeken. Of ik, want fietsend erdoorheen zie je veel maar kom je niet diep, slapend in de bush of langs de weg leef je je eigen primitieve, maar gelukkig, gezonde, werkelijkheid.

De andere zijde is dat Ghana inkomen heeft van toeristen, van jeugdige liefdadigheidswerkers die betalen om hier te kunnen werken. Hier zie ik zelfs de eerste aanplakbiljetten met vraag naar werknemers, samen met de vele luxe auto’s op de snelweg doet het zeer Europees aan.

Meer verrassingen op de camping komen mijn kant op wanneer ik naar het toilet ga. Daar ligt een bijna lege fles water die ik wil vullen met vers water waarmee ik me kan wassen na de toiletgebeurtenissen. Wat ik normaal nooit doe is dat ik nu ruik in de fles, en denk ‘getver’. Ik leeg het oude restje water en daarmee komt de verrassing, een condoom valt er uit.

People in Africa are starving!

Oliver en ik fietsen verder, slapen langs de kant van de weg, bijna in iemand zijn tropische achtertuin. Soms kost het moeite een plekje te vinden, vooral naast de snelweg. We gaan nu vooral af op ons gevoel over een plek, blijven vaak even stil staan en tasten af hoe het aanvoelt. We zitten vlak naast een hoofdweg en een dorp of stad is nooit ver verwijderd.

Ergens rondom een kruispunt hebben we het geluk een Chop Shop te vinden die zowel koffie met melk en brood met omeletten serveert, ideaal want we zijn opgestaan om half 6, vertrokken om 6.15 scherp, na een nacht niet voorafgaande aan avondeten. Hier zit een jongen waarmee we in een kort gesprekje raken: ‘People in Africa are starving,’ zegt hij. ‘Oh,’ denk ik, wetende dat hij een verpleger is, vraag ik het volgende: ‘You are a nurse. Then tell me, how many people with diabetes you have in your hospital?’ De jongen die zegt dat mensen in zijn land dood gaan aan honger antwoord: ‘Oh, many!’ en Oliver vraagt daarop hoeveel mensen er sterven aan honger in zijn ziekenhuis. Zijn reactie laat geen seconde wachten: ‘None.’

‘So?! Don’t tell me people in Africa are starving. They’re lazy. Should not ask for money if they don’t want to work!’ De jongen die zegt dat mensen in zijn land dood gaan aan honger lacht sullig en beaamt dat wat Oliver zegt. Oliver is een enorm hard werkende man en hij heeft veel moeite met mensen die langs de weg niets zitten te doen en wel van alles aan ons vragen. Hoewel het een topic blijft, armoede in Afrika, lijkt het mij duidelijk: van je handen uit je mouwen steken raak je verder dan vragen om iets. Niet alleen materialistisch, maar zeker ook wat zelfvertrouwen betreft.

Luie FexEx en chillen in de baas zijn uren

Aankomen in Accra en daarmee in Crystal Hostel is meer mijn ding. Het schijnt een bekend hostel aan de rand van de stad te zijn maar nergens is een signaleringsbord te zien, dit om locals die op sex hotels uit zijn te weren, zo zegt de eigenaresse. We worden door de GPS op onze smart phones geholpen en uiteindelijk wijzen vrouwen in winkeltjes ons het precieze steegje aan. We worden verwelkomt met ‘more people from the cycle family!’ en we weten dat we goed zitten.

Ik hoop hier een pakketje gestuurd door vriend Gora in ontvangst te kunnen nemen, een pakketje dat mij te laat in Monrovia tegemoet kwam, en waarop ik nu weer wacht. Zelfs een groot bedrijf als FedEx is in Afrika lui en onbetrouwbaar. Het FedEx kantoor op de luchthaven sluit uren te vroeg omdat de medewerkers moeten chillen na een vijf daagse werkweek. En dus wacht ik in Crystal Hostel.

Dit hostel heeft de sfeer van reizigers en allerhande toeristen en meteen zodra ik binnenstap kijk ik in het Indiaas gezicht van Sandeep en iets dat ik nooit zou kunnen vermoeden, komt mijn richting: een man, een Indiase man, maakt masala thee voor mij. Ik ben in mijn nopjes nadat hij onder de indruk is van mijn Europese vrouwelijke kunsten en toewijding, want waar Indiase vrouwen allang geen masala kruiden zelf roosteren en fijn stampen doe ik dat dus wel. Ja, een land als India doet niet meer aan tijdrovende handelingen zoals handmatig bereiden van kruiden voor zoiets als thee. Sandeep prijst mijn theekunsten wanneer hij zijn vriend Hans, de vader van Tim, op komt halen van de luchthaven en zo gebeurt het dat er een laagje India over dit hostel komt te liggen. Ik dip me erin, voel me een zee in gaan met zielsverwanten, alsof we opnieuw de hechte Harley Davidson clan zijn, of meer een equipe gezelschap aan allemaal fietsers. Daar waar Tim, zijn vader Hans en ik aan onze fietsen sleutelen, daar waar Oliver zich tegoed doet aan Star bier, prepareert Sandeep chai. De stem van een azan van een moskee ergens waait mijn gehoor in en maakt me instant blij. Als een samenscholing eet ons groepje in een Chop Shop die zich ‘God’s Best’ noemt en we maken indrukwekkende stapels French Toast, pannen fruitsalade en liters zaligheid. Ik ben weeral beland in een gezelschap mannen en kan mijn verzorgende behoeften heerlijk botvieren. Wanneer Birgit, Tim’s vriendin, haar intrede doet zie ik meteen niet alleen eindelijk een vrouw maar een zeer krachtige. We zijn maar even samen maar we zuigen elkaars energie en kracht op, als twee libelle’s op één zelfde bloem. Als we eindigen met een opeenvolging aan wijze spreuken en gedachten en een omhelzing vol energie weet ik dat ik weer eens in weelde woelde. Oliver en ik nemen afscheid van Brendan, zwaaien de Duitse groep uit en vertrekken zelf wanneer mijn fedEx pakketje aankomt, na tientallen telefoontjes.

Vanuit Accra volgen twee fietsdagen naar Togo. We hebben afscheid genomen van Brendan en vertrekken laat in de dag over de snelweg richting een nieuw land. We fietsen twee uur, dan wordt het donker en laten we ons in een stukje bush naast de snelweg zakken. Het ruikt er naar een mengeling van gebrande koffie en cacaobonen. Het is weer heerlijk om wild te kunnen kamperen. Het geeft rust want er is niets anders te doen dan het nodige dat er is. Er is geen afleiding. Heerlijk simpel. Met zijn tweeën zorg je voor elkaar. Ik vind een steen om ons op neer te zetten, schenk ons thee in en we gaan vroeg slapen.

Deze landen zijn heerlijk vlak en kilometers worden gauw gemaakt. Ik zet soms muziek op, Lucky Dube wordt mijn favoriet in Ghana, maar de reden dat Oliver en ik 140 kilometer maken komt meer omdat we van de hoofdweg af gaan. We komen terecht in de stille natuur van Keta lagoon, zonder verkeer en ook zonder eetstalletjes. Het brood dat Oliver bij zich heeft wordt ontdaan van de schimmel zodat ik iets in mijn maag heb en wanneer we uiteindelijk op een kruising komen waar één eetstal is, is er geen andere keus dan kinky.

Kinky is een samenstelling van maïsmeel dat gestoomd is in een bananenblad. Klinkt lekker. Dit is het niet. Samen met een hete chilipasta en drie gedroogde visjes waar weinig vlees maar veel kleine graatjes aan zitten wordt dit mijn avondmaal. Dan is het al donker maar moeten we nog een plek zien te vinden, iets dat bemoeilijkt wordt door Oliver die net iets te sociaal ingesteld is zodat een jongen op een fiets achter hem aan blijft hobbelen. ‘Get rid of him, I want to be able to find a spot to camp!’ fluister ik zachtjes tegen Oliver, en nog eens 10 kilometer verderop beseffen we dat er geen kans is om te slapen in de bush, alles is bewoond in dit deel van Ghana.

‘I am a Muslim, it is my duty’

Zegt de man van een hotel ergens aan deze lagoon. Ik ben ondertussen op de grond gaan slapen wanneer de eigenaar van dit hotel Oliver toespreekt en ons een kamer aanbiedt. Charmant als Oliver kan zijn zegt hij dat hij liever in een tent slaapt omdat dit de muggen tegenhoudt en omdat betonnen kamers altijd zo heet zijn en omdat de douches ook vaak te wensen over laten. Hij vervolgd met ‘a tent is actually much better than any hotelroom.’ Ik ben ontwaakt en zie de hotel eigenaar zich zelf afvragen of hij Oliver zijn commentaar wel goed heeft begrepen. ‘I offer you a free room, you don’t want that?’ Gauw laat ik mijn vermoeide doch aanwezige vrouwelijke charmes maar los: ‘We are very honoured with your kind offer but we can not accept. This is too much. All we want is to put our tents on your compound. That would make us more than happy!’ en hier mee gaat de man akkoord, mits we tenminste een douche accepteren. Deal.

We zetten ieder onze tent op achter het gebouw in een steegje zo smal dat ik met moeite mijn tent in kom, en als ik er eenmaal in lig val ik in een diepe, diepe comateuze slaap.

‘Only a strong man can handle a strong woman’ H. Riedinger

Samen zijn met een man voor een langere periode, elkaar blijven respecteren en waarderen is niet iets dat automatisch gebeurd. Als je dag en nacht samen bent, en reist per fiets, wordt er veel van je gevergd. Het is hard werken, zowel om dit sociaal te bewerkstelligen als persoonlijk ook nog aan je trekken te komen. Ik comprimeer, hoewel ik er later achter kom dat ik vaak helemaal niet nodig heb waarvan ik dacht dat ik het absoluut moest hebben. Rust en eten, daar gaat het om. Oliver en ik gaan met elkaar om als de golven in de Zuid Atlantische Oceaan, we blijven elkaar respecteren, hoewel ik echt een oponthoud voor hem ben. Een klein, schattig vissersbootje dat voor de olietanker uit dobbert…

Ik moet heel regelmatig eten en als ik gegeten heb, is de kans heel groot dat ik gauw moet plassen en poepen, en als dat het geval is, is de kans wederom heel groot dat ik weer moet eten omdat ik dan te leeg ben. Oliver kan om 6 uur starten en tot 10 uur in de ochtend niet eten, of zelfs heel de dag teren op één broodje en één koffie. Ik zit anders in elkaar, ik word duizelig, zwak en ronduit humeurig als ik niet gauw na opstaan eten krijg.

De dag dat we 140 kilometer gefietst hebben wordt opgevolgd door de derde nacht met veel te weinig slaap in drie dagen zonder enkel rustpunt. Dit vergt energie. Ik ben niet fit. Ik sleep me 20 kilometer naar Keta waar ik een ontbijt weet te bemachtigen! Eindelijk word de machinekamer gevuld met energie en Oliver leegt de zijne: ‘Do you understand why I don’t understand you?’ Ik waardeer zijn openheid, geduld en kracht. Want hij is als een olietanker als ik een vissersbootje ben. Hij is gewend om 12 uur op een dag te werken, 6 dagen per week, als Ierse steigerbouwer in fast and furious New York. En met zo iemand fiets ik dit stukje wereld…

Langzaam aan voel ik me toch weer dat lastige, langzame, vertragende kind. Fietsen met zijn tweeën wordt weer een weegschaal waarin mijn loodje ver beneden de zijne ligt. Fietsen in een groepje geeft meerdere ritmes waar fietsen met zijn tweeën een naakte waarheid is. Vaker laat ik de heerlijke muziek van Zuid Afrikaanse rasta Lucky Dube me meer energie geven, vaak stel ik mijn plaspauzes meer en meer uit. Vaak probeer ik Oliver in het zicht te houden en hoewel dat vaak ook wel lukt, betekend het wel dat ik extra mijn best moet doen.

Echter, ik stop wanneer mijn trek te erg word, en ik zes mango’s eet. Ik stop ook wanneer een agent zijn snelheidspistool op me richt, ‘I am not driving too fast,’ zeg ik tegen hem voordat hij iets kan zeggen. Zijn antwoord ‘you go only 10’ is een onjuiste. Een andere politie bij een check post moet zich vervelen wanneer hij vraagt of Oliver mijn vriend of mijn echtgenoot is. Oliver, die ver voor mij uit is, liegt niet graag en zegt dat ik zijn ‘friend’ ben, terwijl ik altijd ‘husband’ antwoord. ‘Or you only fun fun?’ en meer gegrap en gegrol volgt tot hij gaat flirten en zijn collega wenkt mij door te fietsen.

Wanneer ik wil weten waar Oliver is, bel ik hem. Vaak zit hij mij ergens op te wachten, zijn bord rijst al leeg. Het is een mooie manier van samen fietsen waardoor ik me het minst opgelaten voel. Vaak halen we de 80 kilometer al voor het middaguur en soms halen we zelfs 100 kilometer voor 12 uur, een heerlijk gevoel. Niet zo heel anders dan te weten dat onze groep langzaam uit elkaar gaat, met nog twee personen over, te splijten op een moment dat alles goed is. En het is goed zo…